(XXV). Εἰ τὴν τοῦ Μάνη πίστιν θέλετε μαθεῖν, παρ᾿ ἐμοῦ
 ἀκούσατε συντόμως. οὗτος δύο σέβει θεοὺς ἀγεννήτους, αὐτοφυεῖς,
 ἀἵδίους, ἴνα τῷ ἑνὶ ἀντικείμενον. καὶ τὸν μὲν ἀγαθόν, τὸν δὲ πονηρὸν
 εἰσηγεῖται, φῶς τῷ ἐνὶ ὅνομα θέμενος καὶ τῷ ἐτέρῳ σκότος·
 καὶ τοῦ μὶν φωτὸς εῖναι μέρος τὴν ἐν ἀνθρώποις ψυχήν, τοῦ δὲ
 σκότους τὸ σῶμα καὶ τὸ τῆς ὕλης δημιούργημα. μῖξιν δὲ ἤτοι σύγκρασιν 
 τοῦτον λέγει γεγονέναι τὸν τρόπον, ἀπεικάζων τοὺς δύο
 
 
 ACM und Epiph.l (= 18–24) 
 1 fore] futuram C | unum A | calisto M | 2 praecepit Μ | ilico < M
| postridum Α | 3 manem C | repperit] das erste p durchstrichen C | 4 tradit
Μ | 5 esse zweimal geschrieben A inuitatum se esse C | 5/6 remorationem
non prosperam C vielleicht richtig, vgl. Epiphanius a. a. Ο. Cap. 8 ταῦτα γνοὺς
ὁ Μάνης ἐσκέπτετο οὐκ ἀγαθὴν εἶναι τὴν τοῦ Τύρβωνος ἐν καθέξει γενομένην
παρουσίαν . . . ὅμως διὰ τῆς ἐπιστολῆς λαβόμενος τὴν πρόφασιν δρομαίως ἦκε
πρὸς τὸν Μάρκελλον | 6 praesagus Α | 7 prorsus < M | descedebat Α descendebat
Μ | 8 nach archelai + episcopi C | manis] manen AM mannichei C
der Genetiv dieses Wortes kommt nur hier und Z 18 unten vor | 9 studiis]
studis Α is a. Ras. Μ | quis et] qui sit Α | 11 παρ᾿ ἐμοῦ] Routh interpungiert
nach ἐμοῦ, so auch der Übersetzer der Acta | 17 τοῦτον] Zacagni, τούτων J,
τούτων τοῦτον Gataker | 18 de fide manitis (rot) M, s. Einleitung | manis)
mani Α maunichei C | 19 exemet A | aeteruns Α | 20 et alterum zweimal
gesehrieben A | nach bonuml + et A | autem < C | introducit] intruducit
Α aus introducim corr. C2, das m-Zeichen ist durchstrichen und t übergesch.
| 21 nomen] lumen Α | alter Α | 22 q, Α | est tenebrarum zweimal
gesch. Α | 28 conditio aus condicio corr. A | 24 modo] aus modum corr. Α 

 
τῷδε τῷ παραδείγματι, καθάπερ δύο βασιλεῖς ἀντιμαχόμενοι
ἀλλήλους, ὄντες ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐχθροὶ καὶ ἀνὰ μέρος ἑκάστου τὰ ἴδια
ἔχοντος. κατὰ δὲ σύστασιν τὸ σκότος ἐπελθὸν ἐκ τῶν ὁρίων αὐτοῦ
προσεμαχήσατο τῷ φωτί. γνόντα δὲ τὸν ἀγαθὸν πατέρα τὸ σκότος 
 ἐν τῇ γῇ αὐτοῦ ἐπιδεδημηκός, προβάλλειν ἐξ αὐτοῦ δύναμιν, λεγομένην
μητέρα τῆς ζωῆς, καὶ αὐτὴν προβεβληκέναι τὸν πρῶτον ἄνθρωπον
τὰ πέντε στοιχεῖα. εἰσὶ δὲ ἄνεμος, φῶς, ὔδωρ, πῦρ καὶ
ὕλη. καὶ ταῦτα ἐνδυσάμενον ὡς πρὸς κατασκευὴν πολέμου, κατελθεῖν
κάτω καὶ πολεμῆσαι τῷ σκότει. οἱ δὲ τοῦ σκότους ἄρχοντες ἀντιπολεμοῦντες 
 αὐτῷ ἔφαγον ἐκ τῆς πανοπλίας αὐτοῦ, ὅ ἐστιν ἡ ψυχή.
τότε δεινῶς ἐθλίβη ἐκεῖ κάτω ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ὑπὸ τοῦ σκότους,
καὶ εἰ μὴ εὐξαμένου εἰσήκουσεν ὁ πατὴρ καὶ ἀπέστειλεν ἑτέραν δύναμιν
προβληθεῖσαν ὑπ᾿ αὐτοῦ, λεγομένην ζῶν νεῦμαι χοὶ εἰ μὴ
κατελθὼν δέδωκεν αὐτῷ δεξιὰν καὶ ἀνήνεγκεν ἐκ τοῦ σκότους, πάλαι
 ἂν ὁ πρῶτος ανθρωπος κατεχόμενος ἐκινδύνευσεν. ἔκτοτε οὖν κατ- 
 5 προβάλλειν] Petavius, προσβάλλειν J | 6 προβεβληκέναι] περιβεβληκέναι
nach den Acta corr. Oehler, aber vgl. Epiphanius Cap. 45 καὶ αὕτη δέ,
φησί, ἡ θήλεια προεβάλετο τὸν πρῶτον ἄνθρωπον | 13 ζωὴν J | 16 aduersus
M | 17 singuli] zu singulis corr. Α | suas] singulas Α | accederit A | ut] at
C getilgt und ut übergesch C2 | 19 agnouisset C | ad] a A | superuenire
Μ | 20 produxit . . . virtutem] produxit ex uirtute A produxerit et esse uirtutem
zυ produxit ex se uirtutem ohne Ras. corr. C produxerit ex se uirtutem M |
nach qua + uirtute C | 21 ventus < A | 22 materia] maria Α | inductus C
| paratum A C | 23 pugnaturus Μ | aduersus A | at] aus ad corr. C2 | 23/24
principes . . . ei] princeps repugnantese Μ | 24 animam A Μ | 26 orante Α |
27 se] ae Α ea M | 28 duxisset M | 29 deorsum animam ~ C | relinquit A 

 
έλειψε κάτω τὴν ψυχήν. καὶ διὰ τοῦτο Μανιχαῖοι ἐὰν συναντήσωσιν
ἀλλήλοις, δεξιὰς διδόασιν ἑαυτοῖς σημείου χάριν, ὡς ἀπὸ σκότους
σωθέντες· ἐν γὰρ τῷ σκότει πάσας τὰς αἱρέσεις εἶναι λέγει. VIII. Τότε <τὸ> ζῶν πνεῦμα ἔκτισε τὸν κόσμον, καὶ αὐτὸ
 ἑτέρας τρεῖς δυνάμεις, κατελθὸν ἀνήνεγκε τοὺς ἄρχοντας καὶ
ἐσταύρωσεν ἐν τῷ στερεώματι, ὅ ἐστιν αὐτῶν σῶμα ἡ σφαῖρα. (XXVI).
Τότε κάλιν τὸ ζῶν πνεῦμα ἔκτισε τοὺς φωστῆρας, ἅ ἐστι τῆς ψυχῆς
λείψαναν, καὶ οὕτως ἐποίησε τὸ στερέωμα κυκλεῦσαι. κοὶ πάλιν ἔκτισε
τὴν γῆν εἰς εἴδη ὀκτώ. ὁ δὲ Ὠμοφόρος κάτω βαστάζει, καὶ ἐπὰν 
 κάμῃ βαστάζων, τρέμει, καὶ σεισμοῦ αἴτιος γίνεται παρὰ τὸυ ὡρισμένον
καιρόν. τούτου ἕνεκα τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἀπέστειλεν ὁ ἀγαθὸς
πατὴρ ἐκ τῶν κόλπων εἰς τὴν καρδίαν τῆς γῆς καὶ εἰς τὰ ταύτης
μέρη, ὅπως αὐτῷ τὴν προσήκουσαν ἐπιτιμίαν δῷ. καὶ
 ACM und Epiph. 
 4 τὸ] Dindorf | 9 εἰς εἴδη] Zacagni vermutet εἰσὶ δὲ <ὴ> als die
Lesart des Übersetzers | 18 κατώτατα] Dindorf vermutet κατώτερα als die Lesart des
Übersetzers und verbessert interiores zu inferiores | 14 dextras Μ | 15/16 
omnis . . . dicitur] omnes hereses esse dicunt C; vielleicht liegt eine Doppelversion vom
Übersetzer selbst vor | 18 et crucifixit] in A hat eine spätere Hand die zeimlich
verblichenen Buchst. ausradiert und in groben Buchst. et crucixit (das letzte t Übergesch.)
geschrieben. Derselbe Schreiber ist auch sonst tätig, wo die Tinte blass wurde,
aber ohne auszuradieren, so dass es immer möglich ist, das Ursprüngliche
festzustellen | firmamentum A | 19 eius] richtig αὐτῶν (sc. ἀρχόντων) Epiphanius
| spera A fera Μ | rursus A | 20 reliquae A | eam A | circumire C | 21 
humoforus C homoforus M das erste o getilgt und n übergesch. von M2 | 22 id
est . . . humeris] eine Erklärung des Übersetzers w. e. sch. | umeris C | portans 
< M | intremescit] mescit a. Ras. A intremiscit Μ | 23 haec A | 24 benignus]
benedictus A | suis < A | 25 in < A M | interioris A | quod A M |
illam Μ | par erat] parerent A pareret Μ | cohercerent A M | quotiensque
C quotienscumque M 

 
ὁσάκις ἂν σεισμὸς γένηται, ἢ τρέμει κάμνων ἢ ἀντιφέρει εἰς τὸν
ἕτερον ὠμον. τότε τοίνυν καὶ ἡ ὕλη ἀφ᾿ ἑαυτῆς ἔκτισε τὰ φυτά. 
καὶ συλωμένων αὐτῶν ἀπό τινων ἀρχόντων, ἐκάλεσε πάντας τοὺς
τῶν ἀρχόντων πρωτίστους κοὶ ἔλαβεν ἀπ᾿ αὐτῶν ἀνὰ μίαν δύναμιν
 καὶ κατεσκεύασε τὸν ἄνθρωπον τὸν κατὰ τὴν ἰδέαν τοῦ πρώτου
ἀνθρώπου ἐκείνου καὶ ἔδησε τὴν ψυχὴν ἐν αὐτῷ. αὕτη ἐστὶ τῆς
συγκράσεως ἡ ὑπόθεσις. ὅτε δὲ εἶδεν ὁ πατὴρ ὁ ζῶν θλιβομένην 
τὴν ψυχὴν ἐν τῷ σώματι, εὔσπλαγχνος ὢν καὶ ἐλεήμων, ἔπεμψε τὸν
υἱὸν αὐτοῦ τὸν ἠγαπημένον εἰς σωτηρίαν τῆς ψυχῆς. διὰ γὰρ ταύτην
 τὴν πρόφασιν καὶ τὴν τοῦ Ὠμοφόρου ἀπέστειλεν αὐτόν. καὶ ἐλθὼν
ὁ υἱὸς μετεσχημάτισεν ἑαυτὸν εἰς ἀνθρώπου εἲδος· καὶ ἐφαίνετο τοι;
ἀνθρώποις ὡς ἄνθρωπος, μὴ ὢν ἄνθρωπος, καὶ οἱ ἄνθρωποι ὑπελάμβανον
αὐτὸν γεγεννῆσθαι. ἐλθὼν οὖν ποιεῖται τὴν δημιουργίαν 
πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν καὶ μηχανὴν συνεστήσατο ἔχουσαν δώδεκα
 κάδους, ἥ τις ὑπὸ τῆς σφαίρας στρεφομένην, ἀνιμᾶται τῶν θνησκόν-
 ACM und Epiph. 
 6/7 αὔτη . . ὑπόθεσις] fehlt in Acta | 16|17 freie Übersetzung | humero A |
17 et < A | 18 ex sese] ex se A esse se C | vel germina] findet sich nicht bei Epiphanius
| furata M | 18/19 a quibusdam principibus < C | 19 principes < M | 21
vinxit] uixit Α iunxit M | eum A | 22 quia] qui A | 23 dilectum < C | salute A
| haec A | 24 humoforum C homoforum Μ das erste o getilgt und u übergesch.
von M2 | transformavit] aus transformabit ohne Ras. corr. C | 25 adparebat]
parebat A C M nach Epiphanius von Zacagni verbessert | 26 putauerunt C | 
natum] naturam C | venisset] uidisset Μ | 27 concinnauit C | rotam] μηχανὴν
Epiphanius | statuit] status Μ | 28 urceos] os aus Corr. A urchios M | quae]
q a. Ras. A | nach quae + rota C | 29 morientum M | quas] quam M | id
est sol] eine Erklärung des Übersetzers w. e. sch. | adimens] λαβὼν Epiphanius 

 
των τὰς ψυχὰς καὶ ταύτας ὁ μέγας φωστὴρ ταῖς ἀκτῖσι λαβὼν
καθαρίζει κὼ μεταδίδωσι τῷ σελήνῃ, καὶ οὕτως πληροῦται τῆς σελήνης
ὁ δίσκος, ὁ παρ᾿ ὑμῖν προσαγορευόμενος· πλοῖα γὰρ ἤτοι 
πορθμεῖα εἶναι λέγει τοὺς δύο φωστῆρας. εἶτα ἐὰν γεμισθῇ ἡ σελήνηι
 μεταπορθμεύει εἰς ἀπηλιώτην, καὶ οὕτως ἀπόκρουσιν ποιεῖται, τοῦ
γόμου ἐλαφρυνομένη· καὶ οὕτω πληροῖ τὸ πορθμεῖον καὶ πάλιν
ἀπογομοῖ ἀνιμωμένων ὑπὸ τῶν κάδων τῶν ψυχῶν, ἄχρις οὑ τὸ
ἴδιον αὐτοῦ μέρος σώσει τῆς ψυχῆς. τῆς γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ πατρὸς 
οὐσίας πᾶσαν ψυχὴν καὶ πᾶν κινούμενον ζῶον μετέχειν λέγει. τῆς
 οὖν σελήνης μεταδιδούσης τὸν γόμον τῶν φαῶν τοῖς αἰῶσι τοῦ
πατρός, παραμένουσιν ἐν τῷ στύλῳ τῆς δόξης, ὃς καλεῖται ἀὴρ ὁ
τέλειος. ὁ δὲ ἀὴρ οὗτος στύλος ἐστὶ φωτός. ἐπειδὴ γέμει ψυχῶν
τῶν καθαριζοιμένων. αὕτη ἐστὶν ἡ αἰτία, δι᾿ ἧς αἱ ψυχαὶ σώζονται. (XXVII). Ἡ δὲ τοῦ ἀποθανεῖν τοὺς ἀνθρώπους ἐστὶ πάλιν
 αὕτη· παρθένους τις ὡραῖα κεκοσμημένη, Μανὴ πάνυ, συλαῖν ἐπι-
 ACM und Epiph. 
 1 ταύτας] ταύταις Oehler | 6 οὕτω] w. e sch. las der Übersetzer πάλιν
(αὖθις Oehler) | 14 τοῦ] Petavius, τὸ J | 16 tradet A | discus] discursus A | 
nobis] nauis M | 17 cambas] a. Ras., cymbas übergesch. M2 | 18 luminaria]
das erste i aus a corr. Α | impleta Μ | lunam A | transfetare Α | ad] d
aus Corr., vielleicht aus b corr. A | 19 apocrisin C apocrysim Μ | facere] patitur
C | onere] honore A | reuelata A leuata Μ | 20 cumbas] cumbam C
cymbas M das y zu u corr. und y übergesch. M2 | rursum A | urceos] das ο aus
u corr. A | 21 animarum] τῆς ψυχῆς Epiphanius | substantiam Α | 23 quod
gerit] fehlt bei Epiphanius | 24 permanet M | illa] bezieht sich auf saecula, vielleicht
ein Irrtum des Übersetzers; illae Zacagni | 25 vir] der Übersetezer hat ἀήρ
und ἀνήρ verwechselt | 26 animarum mundarum ~ C M | 27 mortis . . . causa]
a. Ras. w. e. sch. M | hominibus est ~ A | ista] πάλιν αὕτη Epiphanius | 28
et] aus Corr. A | furto. . . . principes] freie Übersetzung | appetit C appetiit M 

 
χειρεῖ τοὺς ἄρχοντας τοὺς ἐν τῷ στερεώματι ὑπὸ τοῦ ζῶντος πνεύματος
ἀνενεχθέντας καὶ σταυρωθέντας, φαινομένη δὲ τοῖς ἄρρεσι
θήλεια εὔμορφος, ταῖς δὲ θηλείαις νεανίας εὐειδὴς καὶ ἐπιθυμητός· 
καὶ οἱ μὲν ἄρχοντες, ὁπόταν ἴδωσιν αὐτὴν κεκαλλωπισμένην, οἰστροῦνται
 τῷ φίλτρῳ, καὶ μὴ δυνάμενοι αὐτὴν καταλαβεῖν, δεινῶς φλέγονται
τῷ ἐρωτικῷ πόθῳ, τὸν νοῦν ἐξαρπασθέντες. ὅταν οὐν, 
τρεχόντων αὐτῶν, ἡ παρθένος ἄφαντος γένηται, (??) τότε ὁ ἄρχων ὁ
μέγας προβάλλει τὰς νεφέλας ἐξ αὐτοῦ, ὅπως σκοτίσῃ τῇ ὀργῇ αὐτοῦ
τὸν κόσμον. καὶ οὕτως, ἐὰν θλιβῇ πάνυ, καθάπερ ἄνθρωπος ἰδρῶν
 ἀποκοποῦται. ὁ δὲ ἱδρὼς αὐτοῦ ἐστιν ἡ βροχή. ὁμοῦ καὶ ὁ θερισμὸς 
ἄρχων ἐὰν συληθῇ ὑπὸ τῆς παρθένου, καταχέει λοιμὸν ἐφ᾿ ὅλης τῆς
γῆς, ὅπως θανατώσῃ τοὺς ἀνθρώπους. τὸ γὰρ σῶμα τοῦτο κόσμος
καλεῖται πρὸς τὸν μέγαν κόσμον, καὶ οἱ ἄνθρωποι πάντες ῥίζας
ἔχουσι κάτω συνδεθείσας τοῖς ἄνω. ὁπόταν οὖν συληθῇ ὑπὸ ἧς 
 ACM und Fpiph. 
 10 θερισμοῦ Zacagni, vielleicht mit Recht, θεριστὴς Petavius, alter princeps
messor appellatus Cornarius | 15 vivente] aus uiuentes corr. M1 | spirito A | educti]
seducit zu seducti corr. M2 | 15/17 eine Paraphrase | 15 masculis A | 16 nach
adulescentem + se M | 19|20 freie Übersetzung | 19 amoris] amoriis A | excitati]
escitati A excecati Μ | 20 calore] amoris calorem Α | ergo] enim C | eis < C |
post eam] postea M, fehlt bei Epiphanius | nach eam + anxii effecti fuissent C
| 21 subito] fehlt bei Epiphanius | conparuerit] comparuit (uit a. Ras. A) AC |
22 ut M | universum] omnem C | 22|24 wieder eine Paraphrase | 24 princeps]
das e aus i corr. Α | nach sudat + ei Α | 25 effundet A | famem] famam A;
der Übersetzer hat w. e. sch. λοιμός und λιμός verwechselt | 26 omnem < Α C |
mortem A | hoc enim M ~ M2 | 27 magni] imaginis Μ | 28 rursum AC 

 
παρθένου. τότε ἄρχεται κόπτειν τὰς ῥίζας τῶν ἀνθρώπων· καὶ
ὅταν κοπῶσιν αἱ ῥίζαι αὐτῶν, τότε ἄρχεται λοιμὸς γίνεσθαι, καὶ
οὕτως ἀκοθνήσκουσιν. ἐὰν δὲ τὰ ἄνω τῆς ῥίζης τόνω σαλεύσῃ,
σεισμὸς γίγνεταί τε καὶ ἐπακολουθεῖ, συγκινουμένου μὲν τοῦ Ὠμοφόρου·
 αὕτη ἡ αἰτία τοῦ θανάτου.